Chủng chuẩn vi sinh là gì? Phân loại & công dụng

1️⃣ Chủng chuẩn vi sinh là gì?

Chủng chuẩn vi sinh (Microbiological Reference Culture / Control Culture) là chủng vi sinh vật đã được định danh chính xác, có nguồn gốc rõ ràng, được nuôi giữ – bảo quản theo quy trình chuẩn, dùng làm mốc so sánh, kiểm soát và thẩm định trong các phép thử vi sinh.

Nói ngắn gọn:
Chủng chuẩn = “thước đo sinh học” cho mọi phép thử vi sinh.

---

2️⃣ Tại sao phải dùng chủng chuẩn?

• Đảm bảo kết quả thử nghiệm đúng – lặp lại – so sánh được

• Bắt buộc trong GMP, ISO 17025, ISO 11133, ISO 4833

• Tránh phụ thuộc vào “chủng nuôi truyền nội bộ” (dễ biến đổi)

---

3️⃣ Phân loại các loại chủng chuẩn vi sinh

Loại 1: Chủng chuẩn gốc (Reference Strain)

Đặc điểm

• Chủng vi sinh “chuẩn mực”

• Định danh đầy đủ (sinh hóa, gen)

• Lưu trữ tại các ngân hàng chủng

Ví dụ

• Escherichia coli

• Staphylococcus aureus

• Salmonella enterica

Công dụng

• Đối chứng chuẩn

• So sánh định tính

• Nguồn để sản xuất các loại chủng thứ cấp

⚠️ Không dùng trực tiếp thường xuyên → tránh thoái hóa

---

Loại 2: Chủng chuẩn làm việc (Working / Control Culture)

Đặc điểm

• Phát sinh từ chủng chuẩn gốc

• Dùng trong vận hành hằng ngày

• Không có chứng nhận metrology

Công dụng

• Growth Promotion Test

• Kiểm tra môi trường nuôi cấy

• QC thường quy

Rẻ – tiện – nhưng không dùng cho validation chính thức

---

Loại 3: Chủng chuẩn định lượng – CRM vi sinh

Tên đầy đủ

Microbiological Certified Reference Material (CRM)

Đặc điểm

• Có giá trị được chứng nhận (CFU, presence/absence)

• Có độ không đảm bảo đo (uncertainty)

• Truy xuất chuẩn quốc tế

Công dụng

• Thẩm định phương pháp

• So sánh liên phòng

• Hiệu chuẩn định lượng vi sinh

Bắt buộc cho ISO 17025, validation, regulatory

---

Loại 4: Chủng chuẩn dạng tiện dụng (Ready-to-use cultures)

Bao gồm:

• Unit Dose™ Cultures

• Snap-Stick™ Cultures

• Pellet culture, vial đơn liều

Đặc điểm

• Dùng 1 lần

• Không cần cấy truyền

• Độ lặp cao

Công dụng

• QC nhanh

• Lab sản xuất

• Đào tạo nhân viên

⚠️ Không thay thế CRM

---

Loại 5: Chủng chuẩn hỗn hợp (Multiplex / Cocktail cultures)

Đặc điểm

• Nhiều chủng trong cùng mẫu

• Mô phỏng nhiễm thực tế

Công dụng

• PCR multiplex

• Rapid methods

• Screening an toàn thực phẩm

---

4️⃣ Chọn loại chủng chuẩn thế nào cho đúng?

• QC hằng ngày → Unit Dose / Working culture

• Kiểm tra môi trường nuôi cấy → Working culture

• Thẩm định phương pháp → CRM vi sinh

• PCR đa mục tiêu → Multiplex CRM

• Audit / ISO / GMP → CRM + hồ sơ truy xuất

---

Lưu ý quan trọng ⚠️

• Không dùng working culture cho validation

• Không dùng CRM cho QC thường quy (tốn chi phí)

• Bảo quản & phục hồi đúng quy trình → tránh sai lệch CFU

• Chủng vi sinh = vật liệu sinh học sống, không giống hóa chất